Lijst van personen die vanaf 1600 tot circa 1865 als geneeskundige (medicinae-docteur, chirurgijn, genees-, heel-, vroedmeester, apotheker) werkzaam waren in één of meer van de drie voormalige gemeenten 's-Grevelduin-Capelle, Sprang en Vrijhoeve-Capelle

drs. Jan Rosendaal

Begeleidend:

Over de gezondheidszorg in de dorpen, die later de gemeente Sprang-Capelle vormden, zijn tot op heden geen of nagenoeg geen publicaties verschenen.
Bij een aanzet om hierin te voorzien bleek het van belang te beschikken over een aantal gegevens van personen die in die sector werkzaam waren. Voor de periode van onderzoek gold als einddatum 1865. In dat jaar kwam een nieuwe wetgeving op dit terrein tot stand, die als een cesuur is te zien in de gezondheidszorg. Zo werd alleen een arts met universitaire opleiding tot uitoefening van de geneeskunst bevoegd verklaard.
Voor de opstelling van deze lijst is voornamelijk geput uit de archieven van Sprang, 's-Grevelduin-Capelle en Vrijhoeve-Capelle. In de archieven van Waspik, Besoyen en Waalwijk werden aanvullende persoonsgegevens aangetroffen als ook in de Brabant collectie van de KUB.
Het streven was gericht op volledigheid van het overzicht, maar aanvulling zal nodig blijken. Na 1818 werd de benaming van chirurgijn vervangen door die van genees- en heelmeester en daardoor in overeenstemming gebracht met de opleiding (klinische scholen e.a.) en de daaraan verbonden eisen.

Toch bleef die benaming (overgangstijd) van chirurgijn nog een tijd gebezigd.
De afkortingen van de beroepen zijn de volgende:
medicinae docteur                            = m.d.
(meester) chirurgijn                          = ch.
apotheker                                        = apoth.
Genees-heel-(vroed-)meester           = gen/hl(vr)mr.
De combinatie van m.d. of ch. met die van apoth.  kwam voor zoals die van arts/apoth.  later.

Voor het werkgebied staan de volgende afkortingen c.q. tekens:
Sprang                                              = Spr
's-Grevelduin- en Vrijhoeve Capelle = Cap
Waspik                                             = Wsk
Waalwijk                                          =            Wwk
Loon op Zand                                   = L op Z
Besoyen                                           = Bes

Nr.

jaar of periode

naam

beroep

werkgebied

opmer-kingen

 

1600-1614

mr. Pieter

ch.

Spr

 
 

1600

mr. Corn. Stoffels

ch.

Spr/Cap

Heemraad

 

1618

mr. Paulis (Scholt)

ch.

Spr

 
 

1623

mr. Thomas Berntz

ch.

Spr

 
 

1628

mr. Dennis G. Roock

pest.ch.

Spr

 
 

1638

Jan Barbier

ch./bar.

Spr

 
 

1640

mr. Barend P. Scholt

ch.

Spr

Gen: Beerent

 

1650

mr. Lamb. De Coster

ch.

Spr

 
 

1653

Isaak Elders

ch.

Cap

 
 

1660-'88

Joris v. Emmers-velt

pest. mr.

Spr/Bes/

Cap

 
 

1660

Govert Berndsen

ch.

Cap/Bes

 
 

1671

Anth. Van Trier

ch.

Spr

 
 

1678-'85

mr. Gerrit v. Heyst

ch.

Spr

 
 

1680

Jac.  de Vries

m.d.

Wwk/Spr

Pres.   Schepen

 

1684

Wern. v.d. Venne

ch.

Wwk./Spr

 
 

1688

Ir. Hendr. Verheyden

ch.

Spr

 
 

1685-1717

Arn.  Van Dyck

m.d.

Spr/Bes

Borge-meester

 

1695

Johs  Vogels

ch.

Spr

 
 

1698

Johs  van Bergen

ch.

Spr

 
 

1699

Provo Louys

ch.

Spr

 
 

1700

Hen(d)rick Boer

ch.

Spr

 
 

1700

mr. Adam

ch.

Spr

 
 

1700

mr. Jan Ernst

ch.

Spr

Armen-meester

 

1700

mr. Henric Boeren

ch.

Spr

 
 

1710

Laurens Werther

apoth.

Wwk/ Spr

Schepen

 

1709-'23

Nic. D'Artel

ch/barb

Spr

 
 

1690

Dionisius v. Loon

ch.

Spr

 
 

1725-'50

Joh. David Werther

m.d./ apoth.

Wwk/ Spr

Pres. Schepen

 

1734

Jac. Boot(e)

ch.

Spr/ Cap/ L op Z

 
 

1737

d'Etienne

ch

Spr/Wsk

 
 

1740

J. de Vries

ch.

Wwk e.o

 
 

1740-'80

Sim.  de Lang

ch.

Spr/Cap

Schepen/

borgr.

 

1750

H. van Gennip

m.d.

Cap e.o.

Schepen/

plv. secr.

 

1760-'88

G.C. Brühl

ch.

Cap

armen-meester

 

1765

Petr. Van Boxtel

m.d.

Wwk/Spr

 
 

1757-'88

J.W. Coets

m.d.

Cap

Schepen/

borgr.

 

1770

J. Brieul

ch.

Cap

 
 

1780-1800

Ger Geerling

gen/hl/vr.

mr.

Cap Spr

 
 

1790

W.C. Bloem

ch.

Cap

 
 

1798

Herg

ch.

Cap

 
 

1800

J. Wessels

ch.

Cap

 
 

1800

A. van Gils

m.d.

Wwk/Spr

 
 

1800

G. Arensen

ch.

Cap

 
 

1810-'23

Corn. Henckel

ch.

Cap

 
 

1810

B. van Meuis

ch.

Cap

 
 

1814

Wm. Sloot-makers

apoth.

Wwk/Spr

 
 

1816

Ant. J. Vermeulen

m.d.

Wwk/Spr

plv. kantonrechter

 

1816

Just. Van Gils

m.d.

Wwk/Spr

 
 

1820-'27

Hendr. Speet

gen/hl/vr. mr.

Spr/Bes

 
 

1820

F.E. Zoete

gen/hl.mr.

Cap

 
 

1823-'35

Henr. Werther

apoth.

Wwk/Spr

 
 

1830

F.J. van Heyst

m.d.

Wwk/Spr

 
 

1838

H. Wiggers

hl/vr.mr.

Spr

 
 

1832/8

Joh. C. Torman *

gen/hl.mr.

Spr

 
 

1840/1

J.F. Gelpke

gen/hl.mr./apoth.

Cap/Wsk

 
 

1835/40

J.v.d. Steen-straten

apoth.

Wwk/Spr

 
 

1843

L.G. v. Heyst

m.d.

Wwk/Spr

 
 

1850

.. Lambrechts

m.d.

Cap

 
 

1842

Bammens

gen/hl.mr.

Spr/L op Z

 
 

1843

Joh. Jaspers

verl.k.

L op Z/Spr

 
 

1851

Karel M. Niederstein

m.d.

Spr

 

* Zie "Bruggeske" 1991-2, blz. 41

 

1857

H. van Enst

ch/vr.mr.

Cap

 
 

1855-1857

Joost Donkersloot

m.d.

Cap

 
 

1849-1851

P.C.L. Eikendal

m.d.

Cap

 
 

1858

G. van Baak

vr.hl.mr.

Spr/Cap

 

….