Genees en Heelmeesters op een rij

Lijst van personen die vanaf 1600 tot circa 1865 als geneeskundige (medicinae-docteur, chirurgijn, genees-, heel-, vroedmeester, apotheker) werkzaam waren in één of meer van de drie voormalige gemeenten 's-Grevelduin-Capelle, Sprang en Vrijhoeve-Capelle

drs. Jan Rosendaal

Begeleidend:

Over de gezondheidszorg in de dorpen, die later de gemeente Sprang-Capelle vormden, zijn tot op heden geen of nagenoeg geen publicaties verschenen.
Bij een aanzet om hierin te voorzien bleek het van belang te beschikken over een aantal gegevens van personen die in die sector werkzaam waren. Voor de periode van onderzoek gold als einddatum 1865. In dat jaar kwam een nieuwe wetgeving op dit terrein tot stand, die als een cesuur is te zien in de gezondheidszorg. Zo werd alleen een arts met universitaire opleiding tot uitoefening van de geneeskunst bevoegd verklaard.
Voor de opstelling van deze lijst is voornamelijk geput uit de archieven van Sprang, 's-Grevelduin-Capelle en Vrijhoeve-Capelle. In de archieven van Waspik, Besoyen en Waalwijk werden aanvullende persoonsgegevens aangetroffen als ook in de Brabant collectie van de KUB.
Het streven was gericht op volledigheid van het overzicht, maar aanvulling zal nodig blijken. Na 1818 werd de benaming van chirurgijn vervangen door die van genees- en heelmeester en daardoor in overeenstemming gebracht met de opleiding (klinische scholen e.a.) en de daaraan verbonden eisen.

Toch bleef die benaming (overgangstijd) van chirurgijn nog een tijd gebezigd.
De afkortingen van de beroepen zijn de volgende:
medicinae docteur                            = m.d.
(meester) chirurgijn                          = ch.
apotheker                                        = apoth.
Genees-heel-(vroed-)meester           = gen/hl(vr)mr.
De combinatie van m.d. of ch. met die van apoth.  kwam voor zoals die van arts/apoth.  later.

Voor het werkgebied staan de volgende afkortingen c.q. tekens:
Sprang                                              = Spr
's-Grevelduin- en Vrijhoeve Capelle = Cap
Waspik                                             = Wsk
Waalwijk                                          =            Wwk
Loon op Zand                                   = L op Z
Besoyen                                           = Bes

* Zie "Bruggeske" 1991-2, blz. 41

….