Marinus van het Bossche Pietje

MARINUS VAN HET BOSSCHE PIETJE
Drs. J. Rosendaal
Over enige tijd zal het gebouw van de Rijksdag nabij de Branderburger poort in Berlijn weer als democratisch centrum de plaats herkrijgen die het op 28 februari 1933 door brand verloor.
Bij dc plechtige ingebruikneming als Rijksdagsgebouw van het herenigd Duitsland zal ongetwijfeld nog herinnerd worden aar. de dag waarop Marinus van der Lubbe op een hem eigen wijze dit gebouw uit rancune of afschuw tegen het verderfelijk nationaal-socialisme ten prooi der vlammen gaf. Over Marinus van der Lubbe, zijn motieven en de brandstichting is veel geschreven. Was het motief voor de brand een persoonlijk initiatief over de onvrede die was ontstaan of was hij een speelbal van de communisten? Marinus was in ieder geval aanhanger van het marxisme. Hitler zag de kans schoon om van een complot te spreken en in hem een uitvoerder van een opdracht te zien. Het zou tot de dood leiden van een jongeman die dat niet had voorzien. Marinus werd door de een als onnozel, door de ander als tamelijk intelligent beschouwd. In talrijke publicaties, niet in het minst over de procesvoering en de terechtstelling (de valbijl maakte een eind aan zijn leven) werden de daden van Vander Lubbe breed uitgemeten. Marinus van der Lubbe werd op 13 januari 1909 in Leiden geboren. Zijn ouders waren arm en verdienden aanvankelijk met een handeltje in galanterieën e.d. de kost. Rinus was het jongste kind uit een gezin dat ook met huwelijksproblemen te kampen had. Het had een scheiding tot gevolg. Maar ook een tweede huwelijk van moeder Petronella Haandel- Peuth liep op de klippen. Man en vrouw gingen uiteen en Petronella (Pietje) zocht en vond haar heil voor enige jaren in Brabant, de provincie waar zij ook geboren was. Via Tiel en Nijmegen belandde zij met Marir.us in ’s-Hertogenbosch. Daar ging Marinus...

...naar de protestant-christelijke school. Dat was in ieder geval in de jaren 1918-1919 toen hij ook in de klas van medeleerling Van Bergen zat. De reden waarom Pietje met Marinus naar Sprang verhuisde is niet duidelijk. Mogelijk was dat haar protestants- christelijke achtergrond. Zij was van huis uit een gelovig mens. "Bossche Pietje", zoals zij werd genoemd, had voordat zij bij Karel de Bie (van der Duinstraat 26) in het voorhuis op het Kerkeind 312 kwam te wonen een korte tijd op de Hoge Zandschel (Kaatsheuvel) gewoond. Het huis stond vlak bij de christelijke school waar Marinus bij meester Van Dijk naar school ging.
Moeder Pietje probeerde de kost als marskrameres te verdienen met de verkoop van allerhande, zoals elastiek, garens en knopen. Haar gezondheid liet te wensen over. Haar jongen, die in Sprang Marinus van Bossche Pietje werd genoemd, moet toch al door deze benaming die hem werd toegedicht zijn opgevallen. Was het zijn postuur dat hem op latere leeftijd de bijnaam Demsey (een bekend bokser) werd gegeven? Ondanks het feit dat hij in de ogen van velen domme en impulsieve dingen deed, was hij geen domme jongen.
Op de protestant-christelijke scholen die hij in ’ s-Hertogenbosch en Sprang bezocht moet hem het schrift in de Nederlandse taal terdege zijn bijgebracht. Als een zeker bewijs daarvan getuigt een brief uit 1933 die hij vanuit de gevangenis in Berlijn aan één van zijn vrienden schreef waarin taal en stijl niet te wensen overlieten.
Marinus verhuisde in Sprang nog naar een woning aan de Kattesteeg (Dick Flemmingstraat) vanwege het feit dat Karel de Bie die lang ongehuwd bleef, in september 1921 trouwde, en de voorkamer toen zelf betrok.
Toen hij met zijn zieke moeder Sprang verliet zal hij nog korte tijd elders zijn lagere school hebben afgemaakt ( In Sprang bij hoofd der school Mijnheer Dees) . Slechts een kleine minderheid van de kinderen studeerde in die tijd verder. Voor Marinus was verder studeren niet weggelegd. Hij werd leerling-metselaar. Nadat hij door een beroepsongeval invalide was verklaard begon hij aan een zwerversleven en verdiepte zich in de filosofie

Berlin, Beste Jan, Je hartelijke brief in dank vernomen. Je moet echter maar niet meer over die Doed? schrijven. Dat gaat toch niet. Later schrijf ik nog wel eens wat meer. Het gaat met mij goed. Mijn hartelijke groeten dan ook terug. Ook aan alle ander. ?????

van Karl Marx en Engels. Dat laatste aangemoediqd door mensen uit de communistische wereld.
Zijn filosofie stond lijnrecht tegenover die van het opkomend Hitler-reqiem. Het symbool, het rijksdaggebouw dat voor dat regiem het boegbeeld 2ou worden, diende te worden vernietigd. Onnozel was hij niet, maar een held? Steeds meer gaan er stemmen op Marinus van der Lubbe als een verzetsman te zien en als zodanig te eren. Overwogen wordt dan ook om zijn stoffelijke resten te doen herbegraven op een meer waardige plaats.
Hoe waren de gevoelens in 1933 en 1934? Zijn veroordeling in Leipzig, begin 1934 tot de valbijl veroorzaakte een schok en diepe verontwaardiging in Europese landen. Zeker ook en vooral in Nederland, waar in die tijd, de schrijver van dit artikel kan het zich als kind nog herinneren, pamfletten aan kerkdeuren en verenigingsgebouwen werden verkocht door werkloze mannen met de aanprijzing "Van der Lubbe met foto vijf cent". Ongetwijfeld zal menig inwoner uit Sprang zijn gedachten toen ook hebben laten gaan naar het feit dat deze jonge man, nauwelijks 25 jaar oud, met zijn moeder circa twee jaren deel had uitgemaakt van de Sprangse samenleving.

Geraadpleegd:
•I. Schóffer. Bibliografisch woordenboek van Nederland, deel 4.
•Dr. L. de Jong. De jaren ’30. Staatsuitgeverij 's-Gravenhage 1977.
•N.R.C. 14 maart 1998 "Een steen voor Van der Lubbe".
•Gegevens van personen uit Sprang en in het bijzonder informatie van de heer Piet Dalmayer uit Eindhoven.

Uit het Brabants Dagblad van 30 mei 1998

Rehabilitatie geldt ook voor Van der Lubbe
BONN - Het eerherstel van vervolgden van de nazi’s, waartoe het Duitse parlement deze week besloot, geldt ook voor buitenlanders. Dat bleek gisteren uit een nadere toelichting van de wet. Het betekent dat ook de Nederlander Marinus van der Lubbe officieel is gerehabiliteerd. De wet verklaart alle vonnissen nietig die Duitse rechtbanken tussen 1933 en 1945 binnen de toenmalige grenzen van het Duitse rijk hebben uitgesproken.
Van der Lubbe,afkomstig uit Leiden, behoorde tot de eerste buitenlandse veroordeelden onder het nazi-regime. Hij kreeg de schuld van de brand die op 27 februari 1933 de Rijksdag in Berlijn verwoestte. Van der Lubbe verklaarde zelf de brand te hebben gesticht. Hij kreeg de doodstraf en werd geëxecuteerd.