Dinsdag 10 Oct. 1944.
Vanmorgen een brief gebracht naar Soeur Aetetrae[1] en Vos Ligtenberg. Zwager Dekkers is vandaag jarig en krijgt een behoorlijke sigaar van me. Bij Adr. Voordepoorte zijn nu ook de kippen weggehaald. Nu en dan wordt een fiets afgenomen. De Duitsers uit Vrijhoeve of Sprang halen in Waspik een paar varkens. Wij, Pietje en ik, kwamen ze bij de Theresiakerk tegen.
Gisteren hebben Adr. Dekkers, Jan Rijken e.a. bericht gehad dat paarden en manschappen bij hen zullen worden ingekwartierd. Herhaaldelijk regenbuitjes. Vader Weyten geweest. Jaantje vanmorgen vertrokken. Vanavond om ca. zeven uur lichtbundel van Zuid naar Noord en Noord naar Zuid omhoog. In de verte vanavond nu en dan artilleriegeluiden. Een enkel vliegtuig vanavond te hooren.
Woensdag 11 Oct. 1944.
Wind Zuid. Rustige nacht gehad. Met Diewertje naar tante Bets in Waspik, kachel verplaatsen. Via Capelle terug. Mooi weer, geen regen. Na 20.00 uur begint het wat te regenen. In Vrijhoeve varken ingerekend bij Snijders. Boeren vinden hun koeien tegenwoordig 's morgens nog al eens uitgemolken. Om kwart voor zes geall. vliegtuigen in de lucht. Met een rooksliert achter zich, duiken ze richting Capelle omlaag. Enkele bommen vallen: luchtafweer aan de Maas geeft vuur op de verschillende vliegtuigen die even boven ons cirkelen. Bij Ros (naast Rokus v. Dalen) een kogel doorgedrongen tot in de linnenkast. Wanneer er jagers komen, en er geschoten wordt, dan zoeken de Duitsers een veiliger plaats dan de open straat, maar de burgers willen het zien, totdat er slachtoffers zullen vallen, en dan........
Donderdag 12 Oct. 1944.
't Begint met een heldere lucht: vliegweer zouden we zeggen. Afgelopen nacht was het rustig. Vanmorgen bonnen inleveren o.a. spijsolie. Vliegtuigen ronken boven ons. duiken - schieten. Als we zitten te eten komt zoontje van kapper zeggen dat Tonie op komst is. Even tevoren, kwart over twaalf, doken een viertal geall. vliegtuigen omlaag boven Sprang, mitrailleur-vuur en tegelijk zijn ze weer heel hoog. 't Geluid komt immers later door de afstand. Vanmiddag naar de begrafenis van W. v. Oversteeg. Als we even over drie het huis verlaten, ronken geall. vliegtuigen weer boven ons. In de straten weer meer auto's. Als we het kerkhof hebben verlaten - op het kerkhof waren er boven ons steeds geall. vliegtuigen - duikt er een geall.vliegtuig omlaag, zonder meer. Naast den weg een Duitse auto; aan den anderen kant in de sloot onder een boompje, de Duitsers. Bij van Drongelen gaat een auto met letter G en een D en twee burgers naar de (schoen-) fabriek. Om half acht "vuurwerk"[2] in het Zuiden en Zuid-Westen. Om tien uur in het Oosten. Vanavond weer gedreun van de artillerie. Vanmiddag kwart over drie viel een raket-bom achter de hoof, achter Koos Vos[3] (bakker) te Sprang. Weer vele ruiten stuk. Vandaag zou Jaantje komen om te strijken, en is gekomen, heeft haar werk gedaan in tegenwoordigheid van haar verloofde.
Vrijdag 13 Oct. 1944.
Gepasseerde nacht wat artilleriegeluiden. Overdag bewolkte lucht. Goed weer. Nu en dan vliegtuigen en het daarmee gepaard gaande mitr. vuur. Laatste konijn geslacht. Jaantje is vanmorgen in de vroegte vertrokken. Ant. Smits (ouderling) vanmiddag op bezoek. Bij Pruijssers[4], werd een kan melk door de Duitsers meegenomen. Bij van Beek Vrijhoeve, werd de laatste druppel benzine uit de tank gezogen. Bij Adr. Timmermans Sprang is een kruiwagen en nog wat, verdwenen. "De drie westelijke buurmannen zijn niet te vertrouwen". Vandaag Dr. Verhey bij vaders been geweest. Vanavond bij Mevr. Dijk[5] brief voor Amsterdam gehaald. Eerste maal het monopoly-spel 1x gebruikt. 's Avonds kan nu zonder licht gefietst worden, want, wie doet je wat. Gisteravond, tegen twaalven, een paar wagons met daarachter een "tractor", over de spoorlijn gekomen, daarna een lange goederentrein.
Zaterdag 14 Oct. 1944.
Voorbijgegane nacht regen en wind uit het Zuiden. Nu en dan in de verte wat licht en het daarmede gepaard gaande gerommel der artillerie. Tegen half negen brief Mevr. Dijk naar v. Drongelen gebracht. Vanaf half negen tot kwart voor tien, druk in de lucht met jagers en bommenwerpers. Nu en dan een schot van luchtdoelgeschut. Vanavond met Jan van Oversteeg naar Kaatsheuvel geweest om te vragen of hij de wagen - die hij in ruil krijgt - in plaats van morgen, Zondag, nu kan meenemen. Morgen kan hij komen. Vanavond voorraadformulier bij Dina zoo ver mogelijk ingevuld: vandaag ontvangen en moet Maandagmorgen ingeleverd worden. Jaantje vanavond gekomen. Nog geen nieuwe bonnen bekend.
Zondag 15 Oct. 1944.
Vannacht zijn er volgens Mirre, veel geall. vliegtuigen overgekomen. 'k Heb er niets van gehoord. Deze dag begon met een heldere lucht. Toen ik om kwart over negen naar de Capelsche kerk ging, teekenden vele witte streepen, door de geall. vliegtuigen achtergelaten, zich tegen den helderen hemel af, richting W.O. Met Hannes van Peerkes (van der Schans) reed ik mee. Die vertelde dat ze vanmorgen voor zeven bij Snijders in de Vrijhoeve al een varken hadden gehaald na het eerst doodgeschoten te hebben. Verder vertelde hij dat ze bij van Drongelen en bij Kerst (Schoenfabrieken) vandaag de schoenen moesten afgeven. Bij Capelle zagen we al enkele vrachtwagens staan. Ds. van Wingerden had zijn tekst genomen uit Rom. 8: Wie er zucht, waarom er gezucht wordt, waarheen gezucht wordt. Volgende week zal er D.V. collecte (extra) zijn voor diaconie, om diegenen te helpen die in financiele moeilijkheden komen daar geld op spaarbank niet gehaald kan worden. Op thuisweg zie ik bij Janus van Dommel een wagen met paard staan, appelen en aardappelen er op, door een 3-tal Duitsers huis aan huis meegenomen. Dat gaat zoo door tot Kees Snijders. Henk van Oversteeg en Piet Kruis gaan naar de Duitse officier in de Vrijhoeve, die even later ter plaatse is. De eveneens reeds weggenomen melkbussen moeten worden teruggegeven en wagen met fruit gaat naar Kaatsheuvel. Dat was om half twaalf. Om half twee wordt het een leven in de lucht, veroorzaakt door vijf geallieerde jagers. Deze duiken telkens weer opnieuw omlaag richting Kaatsheuvel, mitrailleurvuur, ontploffingen, rook stijgt op. 'k Denk dat het op de weg Loon op Zand-Kaatsheuvel is. Later wordt gezegd dat het boven en op het sportpark was, Duitse wagens en een klein munitie-depôt. Bij de M.A.S.T.[6] enkele Duitsers gedood. Een kogel is nog binnengekomen bij Haverhals aan dezen kant van Sprangsche pastorie. Vanmiddag gekerkt bij Ds. Vroegindewey's broer te Loon op Zand. Tekst uit Luc. 14 over het feestmaal waaraan de genooden niet deelnemen, en anderen aanzitten die uit heggen en stegen worden gehaald. Tijdens kerkdienst horen we weer geknetter. Een auto in de Biersteeg[7] schijnt beschoten te zijn. Intusschen is het gaan regenen. Henk Spierings (organist) komt uit kerk direct naar ons. Wij gaan even later naar de Vrijhoeve eten. Om half negen ben ik weer thuis. Heb me vandaag verdiept in "Ik zoek het gevaar". Er schijnen 's nachts regelmatig goederentreinen over het spoorlijntje te komen.
Maandag 16 Oct. 1944.
Weer jagers en schieten in de verte. 't Geluid lijkt wel een beetje dichterbij. Vandaag nu en dan regen. Vanavond allen zitten lezen, alleen Mirre breit. Behalve in 't Noorden, waren alle windrichtingen tusschen 10 en 11 uur behoorlijk van "vuurwerk" voorzien, aldus speurder Jan Spierings. 20 personen moeten gaan werken voor de Duitsers bij het Capelse Veer.
Dinsdag 17 Oct. 1944.
De dag begint met een bewolkte lucht en een glinsterende straat door de nachtelijke regenbuien. Er is meer wind. Al vroeg wordt er gezegd dat persoonsbewijzen worden afgenomen in Capelle door Duitsers. De gedupeerden (ca. 10 personen) moeten vanmiddag aan verdedigingswerken komen werken. Er bevinden zich ook Tilburgse hengelaars onder. Johan hoort het onderweg en komt terug om Mortier[8] vandaag te laten rusten. Er is activiteit in de lucht geweest. Tusschen Sprang en Horst, een Duitse auto in brand geschoten door de mitrailleurkogels der geall. vliegtuigen. 't Is te merken dat op bon 14 olie (100 gram), beschikbaar is gesteld. Op verschillende plaatsen wordt koek gebakken. Vandaag verschillende malen regenbuien. Vanavond niet minder plus sterker wind. De pont voer voor enkele dagen bij Drongelen tot 's morgens negen uur. Dit is veranderd en vaart nu van 6-7 's morgens, 's avonds na 6 uur is zoo gebleven. "Tilburg" komt nog steeds met huifkar en fruit.
Er worden nog steeds koeien leeg gemolken, aldus Jaans de Trommel[9]: burgers geen melk dus. De Duitsers hebben het meegenomen spek uit den kelder van Piet Boes moeten terug brengen. Vanmiddag liepen een paar Duitsers regelmatig omgeving Bruggetje op en neer.
Zeker een soort wacht. Er schijnt een soort E.H.B.O. clubje gevormd te zijn, onderricht ontvangende van Stalborch bij Kieboom[10]; een evtl. nood-ziekenzaaltje in de Loonschendijksche Chr. School.
Woensdag 18 Oct. 1944.
't Begint met een heldere lucht die spoedig weer geheel bewolkt is. Even later zie je weer lapjes voor matrozen-pakjes[11]. Nu en dan geronk van vliegtuigen. "Tilburg" rijdt nog steeds. Het distr. kantoor reikt de 2e serie noodkaarten uit aan bepaalde groepen der bevolking. Met de kaarten komt het dus weer wel in orde. Laat ons ook hopen met de levensmiddelen zelf. Om half twee wordt het interessant. Een 4-motorige Amerikaanse bommenwerper vliegt heel laag en langzaam tusschen gemeente Kaatsheuvel en Dongen van West naar Oost, buigt om naar Noord, krijgt daar bij de Maas de volle laag van de luchtdoelartillerie, keert om naar het Zuiden, buigt bij schuur Bart Verhoeven op een hoogte van misschien 30 mtr. naar West, en wij denken dat het daar op 't weiland zal neerdalen. De 2 rechter motoren werken niet meer. 't Vliegt over de landen weer naar 't Noorden, en komt in den Dullaerd op de weilanden van van Pelt terecht. Onderweg flinke toppen uit bomen afkappend[12]. Alles rent het achterna, ik eveneens, direct over prikkeldraad achter ons huis. We rennen over de landen, springen over slooten, kruipen onder de prikkeldraad door en bereiken zoo de landingsplaats. Er zijn belangstellenden met jas, zonder jas, op pantoffels, enz., enz. Er zaten negen Amerikanen in. Allen in leven. Wel ver met het vliegtuig in de grond gezakt, maar Ad Verhoeven was één van de eersten die ze er uit wist te krijgen. Ook Duitsers zijn er spoedig bij. De Amerikanen worden krijgsgevangenen gemaakt. Worden gebracht naar de schuur van van Bruchem. Eén heeft één of meer ribben gekneusd, een ander een open gezicht. Toen ik er bij kon, kon ik hem laten verbinden door Marie Bossers met m'n snelverband no. 1, wat ik altijd bij me heb. Eén schijnt ook iets aan zijn handen te hebben gehad. Die met gekneusde rib draag ik mee in de auto. Ze worden naar Sprang gebracht. Nadat alles waarin de Duitsers belang stelden, van en uit het vliegtuig is gehaald, kan het publiek tot bij en in het vliegtuig komen. "My boots are in the aeroplane" (Mijn laarzen zijn in het vliegtuig). Jammer dat de piloot, die deze woorden zei, ze niet mee kreeg. Tegen vijf uur was ik thuis. Op weg naar huis vertelde George Hooft dat de wegwerker van Capelle daar had rondgebeld, dat mannen van 15-55 jaar morgen voor de Duitsers in de polder moeten werken. Om vijf uur wordt er geroepen, "brand". 't Is slechts een schoorsteen bij koster Timmermans[13] die allesbehalve normaal rookt. Jaans de Trommel heeft toch 2 fl. melk gegeven, die bij koken schiftten. Nu naar Waspik om bonnetjes 24 en azijnessence. Bon 24 bij tante Bets was al weg: Janeke had azijnessence meegenomen. Azijnessence kon niet worden meegegeven: Janeke was niet thuis. Op terugweg ontmoet ik Tonie die vanavond naar 't Veer gaat, en morgenvroeg naar Kees hoopt te gaan via Keizersveersebrug. In de Heistraat kom ik de wegwerker met de bel tegen. Kwart voor zeven gaan we naar Jan de Schar[14] met de bonnen die ik nog van hem in m'n zak had. Voor acht zijn we nog niet thuis. Vanmiddag om ca. 2 uur onweer en weerlicht, regenbuien, evenals nu kwart voor elf. Om elf uur gaat nog steeds het licht uit. Er is vanavond nog wat gerommel in de verte geweest. Moeder trekt haar mond schuin. Een beslag? Vader moet nog steeds rust houden met zijn been en het goed nat houden, wat hem al danig verveelt.
- Eén van de zusters van de Nonnen, behorende tot de orde "Jezus Maria Jozef" (J.M.J.), gehuisvest in het St. Franciscus-Gesticht te
Waspik, dat stond op de plaats waar thans het verzorgingshuis
"De Riethorst", Kerkstraat 23, staat. - Mitrailleur-vuur
- d. Duinstraat 61
- d. Duinstraat 22
- Echtgenote van de Gereformeerde Predikant van het Bruggetje
- Munition Ausgabe Stelle (tussen Kaatsheuvel en Loon op Zand)
- Het gedeelte Tilburgseweg vanaf kruispunt Sprang tot de molen
te Kaatsheuvel - Handel in gereedschappen te Waalwijk
- Jans van Beek, Raadhuisstraat 79
- Raadhuisstraat 123 (textielwinkel)
- Klein stukjes blauwe lucht, zo klein, dat je er (figuurlijk) een
matrozenpakje voor een kind uit zou kunnen maken - Zie "Bruggeske" (1990-2): De laatste vlucht van de B17-C
337608 - Heistraat nr. 6
- Jan Kuijsten, kruidenier, Kerkstraat 54